روستای نایبند طبس از نمونه‌های معماری پلکانی در استان خراسان جنوبی است که از آن به‌عنوان ماسوله کویر یاد می‌کنند و چنان شگفت‌انگیز است که به یک جزیره سبز در میان کویر شباهت دارد.

زندگی در این جزیره سبز به‌لطف آب قنات‌هایش برای سال‌ها جریان دارد و منجر به‌شکل‌گیری بهشتی در دل کویر خشک لوت شده است. روستای نایبند به‌دلیل داشتن بافت سنتی و خشتی، درختان مرکبات و نخل و چشم‌اندازی دیدنی، برج‌های دیده‌بانی، چشمه‌های آبگرم و سرد، حیوانات خاص نظیر یوزپلنگ آسیایی و… همیشه گردشگران زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند. با ما در مجله دلتا همراه باشید تا با روستای نایبند در خراسان جنوبی آشنا شوید.

روستای نایبند در خراسان جنوبی

منطقه نایبند که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در کویر لوت قرار دارد و تا شعاع ۲۰۰ کیلومتری آن، هیچ آبادی وجود ندارد. روستای نایبند به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی طبس، در دهستان کویر واقع شده است.

نایبند کجاست؟

روستای نایبند از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی است و در جنوب شهرستان طبس و در کنار جاده طبس-راور قرار دارد. این روستا مشرف به کویر لوت و در دامنه کوهستان است و از توابع بخش دیهوک در دهستان کویر به حساب می‌آید. برای دسترسی به روستای نایبند باید به جنوب شهر طبس بروید و وارد جاده طبس-راور شوید و پس از کریت، دیهوک و زنوغان، با تابلوهای نایبند مواجه می‌شوید که اگر طبق تابلوها به مسیر خود ادامه دهید، تابلوی خروجی روستای نایبند را خواهید دید.

تاریخچه روستای نایبند

نایبند سابقه‌ای تاریخی دارد که قرارگیری آن در مجاورت مسیر کاروان‌رو، وجود منابع آب، موقعیت سوق‌الجیشی روستا، زمین‌های حاصل‌خیز و… منجر به‌شکل‌گیری آن شده‌ است. در مستندات و کتب تاریخی، از نایبند به‌عنوان استراحتگاه و مأمنی در حاشیه کویر اسم برده شده است.

در عصر صفوی با افزایش یاغی‌گری در این منطقه، مردم برای حراست و دفاع از جان و مال خود، به فکر احداث قلعه و برج‌های دیده‌بانی افتادند. ضمن اینکه بافت روستای نایبند درهم فشرده شد و نتیجه آن معابری محصور و کم‌عرض و احداث خانه‌ها به‌شکل پلکانی بود.

در اواخر عصر قاجار و اوایل پهلوی، ساختار معماری نایبند دچار تغییر شد و مردم به‌جای ساخت خانه‌های تک اتاقی، به‌ ساختارهای متنوع فضایی با خانه‌های چند اتاقی تمایل پیدا کردند. این تغییر ساختار معماری در ترکیب با مزارع، باغ‌ها و نخلستان‌ها، این روستا را به واحه‌ای در کویر لوت تبدیل کرد.